«ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΠΚΜ)»
Ολοκλήρωση του Σχεδίου Δράσης του Ευρωπαϊκού έργου INNOTRANS
Το έργο «Ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας των Περιφερειών στις μεταφορές (INNOTRANS)» (www.interregeurope.eu/innotrans/) , συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Προγράμματος Διαπεριφερειακής Συνεργασίας Interreg Europe. Στόχος του είναι η κατάρτιση Σχεδίου Δράσης με συγκεκριμένες προτάσεις προς υλοποίηση για την ανάπτυξη και προώθηση της καινοτομίας σε κάθε περιοχή που συμμετέχει στο έργο από την Αγγλία, την Τσεχία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Ρουμανία. Έλληνας εταίρος του έργου είναι η Ερευνητική Ομάδα Συστημάτων Μεταφοράς του ΑΠΘ (ΕΟΣΜ/ΑΠΘ) η οποία ολοκλήρωσε την 1η φάση του έργου τον Δεκέμβριο του 2019 με την έγκριση του προτεινόμενου Σχεδίου Δράσης από την Αυτοτελή Διεύθυνση Υποστήριξης Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ). Στα επόμενα 2 χρόνια, που αποτέλεσαν τη 2η φάση του έργου με λήξη τον Δεκέμβριο του 2021, η ΠΚΜ κλήθηκε να υιοθετήσει δράσεις και πρακτικές για την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης. Οι δράσεις που προτάθηκαν από την ΕΟΣΜ/ΑΠΘ στοχεύουν στην εξασφάλιση συντονισμένης και αποτελεσματικής επικοινωνίας εντός του οικοσυστήματος καινοτομίας στις μεταφορές της ΠΚΜ μέσω:
- Της διευκόλυνσης της επικοινωνίας μεταξύ των βασικών εμπλεκόμενων μερών για την καινοτομία στις μεταφορές και
- Της ολοκληρωμένης χαρτογράφησης και αναλυτικής περιγραφής των βασικών εμπλεκόμενων μερών καινοτομίας στον τομέα των μεταφορών.
Ωστόσο, η αναπάντεχη έλευση της πανδημίας COVID-19 η οποία συνέπεσε με την έναρξη της 2ης φάσης του εν λόγω έργου, και η ανατροπή που επέφερε στην καθημερινότητα των πολιτών, επηρέασε πολλά από τα αρχικά σχέδια της ΠΚΜ για την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης, κυρίως όσον αφορά στις δια ζώσης συναντήσεις εργασίας και εκδηλώσεις που βασίζονταν στη διάδραση, τη δικτύωση, την ενεργό συμμετοχή των παρευρισκόμενων, την προσωπική επαφή και την κατ’ ιδίαν ανταλλαγή ιδεών, απόψεων και πληροφοριών. Παρόλη τη δύσκολη συγκυρία, η ΠΚΜ κατάφερε να ενισχύσει το οικοσύστημα καινοτομίας στις μεταφορές εντός των ορίων της Περιφέρειας, να συμμετέχει αλλά και να οργανώσει σημαντικές δράσεις. Σύμμαχος και εμπνευστής σε αυτή την προσπάθεια ήταν και οι δράσεις που αναπτύχθηκαν στην διάρκεια της πρώτης φάση του έργου INNOTRANS όπου συμμετείχαν ενεργά εκπρόσωποι της ΠΚΜ.
Μια σημαντική δράση της ΠΚΜ που ολοκληρώθηκε μέσα στην διετία ήταν η δομή “RIS3 One Stop Liaison Office” (https://www.ris3rcm.eu/), η οποία λειτουργεί στο πλαίσιο του έργου “Μηχανισμός Υποστήριξης Οικοσυστήματος Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας”, που έχει ενταχθεί στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020 και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η δομή αναλαμβάνει πρωτοβουλίες δικτύωσης και συνεργασίας, καταγράφοντας τις ανάγκες των επιχειρήσεων στους τομείς προτεραιότητας της Στρατηγικής RIS3 που συμπεριλαμβάνει τον τομέα προτεραιότητας «Τεχνολογίες μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας» και στη συνέχεια, βάσει αυτών, οργανώνει στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπισή τους. Οι εκπρόσωποι εμπλεκόμενων μερών που συμμετείχαν στις δράσεις του INNOTRANS (Δημόσιοι φορείς, επιμελητήρια, φορείς χάραξης πολιτικής, ερευνητικά ιδρύματα, πανεπιστήμια, μηχανισμοί καινοτομίας, πάροχοι συγκοινωνιακού έργου και επιχειρήσεις με ενασχόληση στους τομείς καινοτομίας και μεταφορών) είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις υπηρεσίες που μπορεί να τους προσφέρει η συγκεκριμένη δομή, όπως την δυνατότητα εύρεσης ερευνητή/χρηματοδότη κτλ.
Μια ακόμη υπηρεσία της δομής “RIS3 One Stop Liaison Office” ήταν, κατά την περίοδο Νοέμβριο 2020 έως Μάρτιο 2021, τα έξι διαδικτυακά θεματικά Εργαστήρια Επιχειρηματικής Ανακάλυψης και δύο τοπικά, στο πλαίσιο της διαδικασίας σχεδιασμού της Στρατηγικής Καινοτομίας της νέας προγραμματικής περιόδου 2021–2027. Οι απόψεις στο σύνολο των εργαστηρίων σύγκλιναν με τις δράσεις που πρότεινε το έργο INNOTRANS. Η Στρατηγική RIS3 2021-2027 θα πρέπει να δώσει έμφαση στην ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικού δυναμικού, αλλά και στη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων με μεγάλες επιχειρήσεις, startups, ερευνητικά εργαστήρια πανεπιστημίων και ερευνητικά κέντρα της περιοχής.
Ένα από τα θεματικά εργαστήρια οργανώθηκε από το “RIS3 One Stop Liaison Office” με την επιστημονική υποστήριξη της Ερευνητικής Ομάδας Συστημάτων Μεταφοράς του Α.Π.Θ. (ΕΟΣΜ/ΑΠΘ) και αφορούσε στην «καινοτομία στον ευρύτερο τομέα των μεταφορών» στο πλαίσιο υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης του έργου INNOTRANS. Το σεμινάριο διεξήχθη διαδικτυακά με τη συμμετοχή 47 εκπροσώπων φορέων, επιχειρηματιών, ερευνητών και μελών τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι συμφώνησαν ότι η έμφαση στις συνεργασίες είναι ο σημαντικότερος στόχος για την ενίσχυση της καινοτομίας (https://www.ris3rcm.eu/2021/03/10/prosklisi-gia-symmetochi-sto-diadikty/ ).
Οι στόχοι του θεματικού εργαστηρίου ήταν οι εξής:
- να εντοπίσει τάσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών,
- να αναγνωρίσει προτεραιότητες που θέτουν οι άμεσα εμπλεκόμενοι για την καινοτομία στις μεταφορές,
- να καταγράψει τα διαφορετικά πεδία ενασχόλησης ,
- να φέρει πιο κοντά την αγορά, τη διοίκηση, την έρευνα και τους πολίτες («Τετραπλή έλικα»).
Ώστε τελικά
- να εδραιωθεί ένας συντονισμένος και αποτελεσματικός δίαυλος επικοινωνίας εντός του οικοσυστήματος της ΠΚΜ,
- να συμπεριληφθούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στην χάραξη πολιτικής (συν-διαμόρφωση αξόνων προς χρηματοδότηση),
- να προκύψουν συνεργασίες μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητών με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας στις μεταφορές.
Κάποιες ιδέες που πρότειναν οι συμμετέχοντες για την ενίσχυση της καινοτομίας στην ΠΚΜ παρατίθενται παρακάτω:
- Βελτιστοποίηση μεταφορών τελευταίου μιλίου (last-mile logistics) και μεταφορών κατ’ οίκον (deliveries)
- Προώθηση χρήσης ηλεκτρικών εμπορικών ποδηλάτων για αστικές εμπορευματικές μεταφορές στο κέντρο της πόλης, με παράλληλη ευφυή διαχείριση φόρτου εισερχόμενων παραγγελιών με χρήση προβλεπτικών αλγορίθμων
- Προώθηση κινήτρων αξιοποίησης και εξοικείωσης των επιχειρήσεων με τεχνολογίες 3D εκτυπώσεων
- Διευκόλυνση δημιουργίας στόλου και χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων για δημόσιους φορείς και ιδιώτες με χώρους στάθμευσης/φόρτισης
- Τεχνολογίες υποστήριξης μετακίνησης με έμφαση σε θέματα οδικής ασφάλειας για ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. μαθητές, ηλικιωμένοι, πεζοί, ποδηλάτες)
Παράλληλα, η χρηματοδότηση της καινοτομίας αποτελεί βασικό εργαλείο της ΠΚΜ για την ανάδειξη ως τρίτο βασικό πυλώνα της οικονομίας και της ανάπτυξης της περιοχής την καινοτομία, την έρευνα και τις νέες τεχνολογίες, μετά τον πρωτογενή τομέα – μεταποίηση και τον τουρισμό. Τα Επενδυτικά Σχέδια Καινοτομίας (https://bit.ly/3nz41wa) εξυπηρετούν τους στόχους της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) της ΠΚΜ. Ως εκ τούτου, αφορά στις επιχειρήσεις που συνδέονται κατ’ αποκλειστικότητα με τους θεματικούς τομείς της περιφερειακής στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης της ΠΚΜ, για τους οποίους έχουν ολοκληρωθεί τα αντίστοιχα εργαστήρια επιχειρηματικής ανακάλυψης. Οι ενδιαφερόμενοι υποβάλανε τις προτάσεις τους τον Σεπτέμβριο 2020 και εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση συνολικά 131 προτάσεις από τις οποίες οι 11 αφορούν άμεσα ή έμμεσα στον τομέα «Τεχνολογίες μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας». Οι δράσεις αυτές δημιουργούν τις κατάλληλες συνέργειες ανάμεσα σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο τομέα των μεταφορών προσφέροντας καινοτόμα προϊόντα και σε πανεπιστήμια/ερευνητικά ιδρύματα, ικανοποιώντας με τον τρόπο αυτό τον δείκτη που έθεσε το Σχέδιο Δράσης του έργου INNOTRANS για τη σύναψη συνεργασιών ανάμεσα σε τουλάχιστον 10 εταιρείες με πανεπιστήμια/ερευνητικά ιδρύματα.
Επιπλέον χρηματοδοτικές δράσεις αποτελούν τα κουπόνια καινοτομίας (https://bit.ly/3FqeyB4) για την ενίσχυση των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων της Περιφέρειας, τα προγράμματα του “Elevate Greece” για τις νεοφυείς επιχειρήσεις (https://elevategreece.gov.gr/el), αλλά και η ενιαία Δράση του ΕΣΠΑ «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» που δημιούργησε σημαντικές συνέργειες μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών οργανισμών στην ΠΚΜ (https://bit.ly/3E89Rv4).
Η ΠΚΜ διοργάνωσε ή συμμετείχε την τελευταία διετία σε δράσεις (συνέδρια, ημερίδες, εκθέσεις κ.α) που ενισχύουν τις συμπράξεις και τη δικτύωση των φορέων της περιφέρειας και του επιχειρηματικού κόσμου στον τομέα της καινοτομίας στις μεταφορές, γεγονός που αναδείχθηκε από την εμπλοκή της με το έργο INNOTRANS και τον επηρεασμό της από αυτό. Ενδεικτικά, αναφέρονται η εσπερίδα “Η επόμενη ημέρα της ποδηλασίας στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή” , η ημερίδα «Thessaloniki Sustainability Summit-Βιώσιμες πόλεις και λιμάνια», το 6ο ετήσιο Συνέδριο για τις Έξυπνες Πόλεις και τους Ψηφιακούς Πολίτες “Sm@rt Cities – Digit@l Citizens“, η ΄έκθεση καινοτομίας και νέων τεχνολογιών «Beyond 4.0» (www.be4ond-expo.gr) κ.α.